|
આ
વિભાગ તમને ગ્રામીણ જીવનનો ખ્યાલ આપે છે. એ તમને તેઓ ક્યા રહે છે, તેમની
સામાન્ય માન્યતાઓ અને સાંસ્ક્રુતિક જીવનનુ વર્ણન કરે છે. તે તમને જન્મ -
મરણની ધાર્મિક વિધિઓ, લગ્નના રીતિરિવાજો, તહેવારો અને તેમના જીવન પ્રત્યેના
સામાન્ય વિચારો વિશે જાણકારી આપશે. આદિવાસી આહાર વિશે લખવાનો પ્રયત્ન પણ
કરવામા આવેલો છે.
અત્યારે
ધોડિયાઓની વસ્તી લગભગ ૧૫૦૦૦૦૦ (૨૦૦૭ ચુંટણીની માહિતી)છે અને મોટાભાગના
લોકો દક્ષિણ ગુજરાતમાં રહે છે, તે પણ મોટાભાગે સુરત, નવસારી, વલસાડ, ડાંગ
તેમજ દીવ - દમણ અને દાદરા નગર હવેલીના કેન્દ્રશાષિત પ્રદેશોમા રહે છે.
કેટલાક ધોડિયાઓ ભારતમા મહારાષ્ટ્ર, મધ્ય પ્રદેશ, કર્ણાટક અને રાજસ્થાનમા
રહેતા હોવાનો અહેવાલ મળેલ છે. ધોડિયાઓ ધોબી, ધોડી, ધોડે, ધોવાડી અને ડોળિયા
જેવા અન્ય નામોથી પણ જાણીતા છે.
આ
વેબપેજ ઉપર ગુજરાત અને મહારષ્ટ્રમા રહેતી ધોડિયા વસ્તી વિશે સંયુક્ત વર્ણન
કરવામાં આવેલુ છે, કારણ કે તેઓ સમાન સંસ્ક્રુતિ, ભાષા અને ગાઢ નિકટતા
ધરાવે છે.
(અન્ય વિસ્તારોના ધોડિયા સમાજ વિશે વધુ મહિતી ઉપલબ્ધ નથી. અમને માહિતીની જરૂર છે, જો તમે જાણતા હો તો અમારી સાથે સંપર્ક કરો.)
એક
આદિવાસી વસ્તી, જેને ધોડિયા / ધોડી નામથી જાણવામા આવે છે તેનો પાકિસ્તાનમા
હોવાનો અહેવાલ મળેલ છે. તેમ છતા એક અહેવાલ અનુસાર ભારતના ધોડિયા અને
પાકિસ્તાનના ધોડી સમાન નથી. તેમની વચ્ચે પુર્વજોનુ કોઇ જોડાણ હોઇ શકે, પણ
આદિવાસીઓ સમય સાથે સાંસ્ક્રુતિક રીતે એકદમ અલગ પડી ગયા છે. પાકિસ્તાનના
ધોડિયાઓ ઇસ્લામ ધર્મ પાળે છે અને મોટાભાગે સિંધી ભાષા બોલે છે. તેમનામાંથી
કેટલાક મુલ્તાની, કચ્છી, કોળી, વડીયાર ભાષા પણ બોલે છે.
આજે
ઘણા ધોડિયાઓ ગુજરાતના તેમજ ભારતના વિવિધ ભાગોમા રહે છે. કેટલાક ધોડિયાઓએ
પોતાની પાંખો દુનિયાના ઘણા ખુણાઓમા વિસ્તારી ચુક્યા છે. તેમ છતા, હિજરત
કરનારા લોકોની સંખ્યા ઘણી નાની છે અને મોટાભાગના ધોડિયાઓ હજુ પણ આધુનિક
સમાજ સાથે જોડાવવા માટે મથી રહ્યા છે, જે આજે વધુને વધુ સ્પર્ધાત્મક બની
રહ્યુ છે.
-
There is no documented
history of the origins of Dhodia. However folklores passed from
generation to generation as well as archealogical evidences propose
various theories.
The
most popular theory among old people we met is that in the old
old days the Jadhav Rajput descendents of Lord Krishna called Dhana
and Roopa came from Dwarka to settle down in Dholka Dhandhuka near
the Narmada. They came with thousands of people from their
community to the region of South Gujarat and married women called Sani
and Jheeni of the local Naika community. Since they came with a lot of
cattle (dhor),this community was called "Dhorwala" which then changed to
Dhodia. There could be some truth in this theory because, essentially
the Jadhav's are known to be cowherds. In the northern part of
India, there are Rajput comminities called Garasiya and a lot of
Dhodia kuls (individual clans) have names that have Garasiya. In
present day Saurastra, there are Rajput communities which bear the
second name of Dodiya which also sounds close to Dhodiya but I have no
idea if this has relevance.
ધોડિયાઓના
ઉદભવનો કોઇ નોંધેલ ઇતિહાસ નથી. તેમ છતા પેઢી દર પેઢી લોકકથાઓ બદલાતી રહે
છે અને બાંધકામના ચિન્હો પણ વિવિધ સિદ્ધાંતો આપે છે.
અમે
જે પણ લોકોને મળ્યા તેમનામા સૌથી પ્રચલિત સિદ્ધાંત એ છે કે ઘણા પહેલાના
દિવસોમા જાધવ રાજપુત, ભગવાન ક્રુષ્ણના સંતાનો ધણા અને રૂપા દ્વારકાથી
નર્મદા પાસે ધોળકા - ધંધુકામા સ્થાયી થયા. તેઓ તેમના સમાજના હજારો લોકો
સાથે દક્ષિણ ગુજરાતમા આવ્યા અને નાયકા સમાજની શની અને ઝીણી સ્ત્રીઓ સાથે
તેમણે લગ્ન કર્યા. તેઓ તેમની સાથે ઘણા પશુઓ લયીને આવેલા, એટલે તેમને
'ઢોરવાળા' તરીકે ઓળખવામા આવ્યા જેમને પાછળથી 'ધોડિયા' બન્યા. આ સિદ્ધાંતમા
થોડુ સત્ય હોય પણ શકે કારણ કે જાધવો ગોવાળો તરીકે ઓળખાતા હતા. ઉત્તર ભારતમા
રાજપુત સમાજ છે જેને ગરાસિયા તરીકે ઓળખવામા આવે છે અને ઘણા ધોડિયા કુળો
ગરાસિયા નામ ધરાવે છે. આજના સમયે સૌરાષ્ટ્રમા ડોળિયા નામના રાજપુતો રહે છે,
જે પણ ધોડિયાને મળતુ આવે છે પણ મને કોઇ વિચાર નથી કે તેમની વચ્ચે કોઇ સંબધ
છે.
The
other possibility which has some support is that Dhodia came from
the town of Dhulia in present day Maharashtra. Two Rajput princes
called Dhan Singh and Roop Singh came over to the forests around
Valsad and Surat. These princes married the local damsels from the
Naika community. Their descendents came to be known later as
Dhodia. Supported by the fact that the language of the Dhodia
resembles Marathi, and the close proximity of Valsad-Surat and Dhulia,
this also seems an equally likely possibility.
અન્ય
શક્યતા તે છે કે ધોડિયા લોકો આજના મહારાષ્ટ્રના ધુલીયાથી આવેલા છે. ધનસિંઘ
અને રૂપસિંઘ નામના બે રાજપુત રાજકુમારો વલસાડ અને સુરતના જંગલોમા આવ્યા
અને નાયકા સમાજની સ્ત્રીઓ સાથે પરણ્યા. તેમના સંતાનો પાછળથી ધોડિયા તરીકે
જાણીતા થયા. ધોડિયાને મળતી આવતી મરાઠી ભાષા અને ધુલીયાની સુરત - વલસાડ
સાથેની નિકટતા તેને ટેકો આપે છે.
It
might be hard to really prove or disprove either of these theories at
the moment, but hopefully when at some point of time the
community or government becomes prosperous enough to afford the
available genetic, evolution mapping techniques, we might get answers to
these complex questions in origin of Dhodia which time has now erased.
હાલના તબક્કે આ
સિદ્ધાંતો સાચા છે કે ખોટા, તે કહેવુ મુશ્કેલ છે, પણ સમયના કોઇ ક્ષણે
જ્યારે સમાજ કે સરકાર વધુ એટલી ધનવાન બની જશે કે જે જનિની, ઉત્ક્રાંતિ માપક
તકનિકોનો ઉપયોગ કરી શકે, ત્યારે આપણે કદાચ ધોડિયાઓના ઉદભવના પ્રશ્નોનો
ઉત્તર મેળવી શકીશુ.
Apart from these there are other theories proposed which make things even more confusing.
a)It
is assumed that the word Dhodia derived from the Dravidian (ancient
Indian civilisation) word Dhuda. The Dhodias were referred to as
Dhoda in the Dravidian dialect, which translates to "big". Dhoda is
later said to have become Dhodia.
b)The
Dravidian word Dhundi translates to sickle, which is a tool largely
utilised by the Dhodias in their everyday life. Uses of the sickle range
from farming to craftsmanship; it was even used in the kitchen
c)It could be possible that the word Dhodia arrived from "Dhundi "which means a small thatched hut.
d)Another possibility is that the word could be derived from "Dhur" which refers to soil.
આ બન્નેને છોડીને અન્ય ઘણા સિદ્ધાંતો બનાવવામા આવ્યા છે જે વસ્તુને વધુ ગુંચવી રહ્યા છે.
અ)
એમ માનવામા આવે છે કે ધોડિયા શબ્દ દ્રવિડીયન (પ્રાચીન ભારતીય સંસ્ક્રુતિ)
શબ્દ ધુડા પરથી આવ્યો છે.ધોડિયાઓ દ્રવિડીયન સમાજમા 'ધોડા' નામથી જાણીતા
હતા, જેનો અર્થ 'વિશાળ' થાય છે. કહેવામા આવે છે કે ધોડા પાછળથી ધોડિયા
બન્યા.
બ)
દ્રવિડીયન શબ્દ ધુંડીનો અર્થ દાંતરડુ થાય છે, જે ધોડિયાઓ રોજબરોજના જીવનમા
વ્યાપક રીતે વાપરે છે. દાંતરડાનો ઉપયોગ ખેતીથી માંડીને શિલ્પકલામા પણ થાય
છે, તે રસોડામા પણ વપરાય છે.
ક) તે પણ શક્યતા છે કે ધોડિયા શબ્દ 'ધુંડી' પરથી આવ્યો છે જેનો અર્થ છાપરાવાળુ ઝુંપડુ થાય છે.
ડ) અન્ય શક્યતા તે પણ છે કે તે શબ્દ 'ધુળ' પરથી આવેલો હોય જેનો અર્થ જમીન થાય છે.
ધર્મ અને રિવાજો -
પ્રારંભિક ધોડિયાઓનો ધર્મ
પ્રારંભિક
ધોડિયાઓને તેમનો અલગ પ્રકારનો ધર્મ હતો જેમા તેઓ તેમના ભગવાન અને
કુળદેવતાઓને વ્યક્તિગત પૂજતા હતા. સામાન્ય રીતે એક વ્રુક્ષ - 'ગામ દેવતા'નો
નિવાસ, તે મંદિર છે. પત્થરના અલગ અલગ ટુકડાઓ જુદા જુદા ગામના દેવતાઓ અને
માન્યતાઓને દર્શાવે છે. તેવા જ એક ધોડિયા ગામના 'ગામ દેવતા' બાજુમાં
દર્શાવેલ છે.
કાપણી અને મહત્વના તહેવારોના સમયે ગામ દેવતાના
સ્થળે બાધા રાખવામા આવે છે. સ્થાનિક ભગત (પૂજારી) ને કોઇક વાર પૂજા માટે
આમંત્રણ આપવામાં આવે છે. તેમ છતા, મોટે ભાગે કુટુંબના મુખ્ય / વડીલો પૂજા
કરે છે.
ભુતડા અને ખતરા પણ વ્યાપક રીતે મનાય છે.
અન્ય ધોડિયા માન્યતા એ છે કે દરેક કુટુંબે કુળદેવતા અથવા બ્રમ્હદેવની મુલાકાત લેવી જ જોઇએ. દરેક કુટુંબને અલગ કુળદેવતા હોય છે.
મોટા
ભાગના ધોડિયાઓ 'કનસારી' કે 'કંસેરી' (અન્નદેવી) ને માને છે. વાર્ષિક
કાપણીના સમયે 'કંસેરી' ઉજવે છે. 'કંસેરી' એટલે કે 'અન્નપૂર્ણા કે
ઉમિયામાતા'. પત્થર એ ધાર્મિક શક્તિના બાહ્ય સ્વરૂપો છે જે અને બધા જ ધોડિયા
ઘરોમા મળી આવે છે.
ધોડિયાઓ 'માવલી' નામની દેવીને પણ પૂજે છે.
નવા લગ્ન સમયે ગામ દેવતા, કુળદેવતા, કંસેરી અને માવલીના આશીર્વાદની જરૂર રહે છે.
હિન્દુત્વ
પહેલાના
સમયમાં, આજુબાજુના હિન્દુ સમાજના સંપર્કના લીધે, ઘણા ધોડિયાઓએ હિન્દુ
દેવોને સ્વીકાર્યા અને ધીરે ધીરે પોતાને હિન્દુ કહેવા લાગ્યા. આજના સમયમાં,
મોટા ભાગના ધોડિયાઓ હિન્દુ ધર્મ પાળે છે અને હિન્દુ તહેવારો ઉજવે છે જેમા
દિવાળી, હોળી, રક્ષાબંધન અને નવરાત્રિનો સમાવેશ થાય છે.
જુદા
જુદા સંપ્રદાયો સાથે વધતા જતા સંપર્કના લીધે, ઘણા ધોડિયાઓએ મોક્ષમાર્ગી,
સનાતન ધર્મ, સ્વામિનારાયણ, આસારામ બાપુ અને અન્ય ઘણા સંપ્રદાયો સ્વીકાર્યા
છે. આ સંપ્રદાયોની ઘણી વ્યાપક અસર છે અને ધોડિયા જીવનશૈલીને ઘણી રીતે બદલી
છે તથા જુના સાંસ્ક્રુતિક રિવાજોને પણ બદલ્યા છે. પરંપરાગત આદિવાસી
સંસ્ક્રુતિ ધીરે ધીરે હિન્દુ અનુયાયીઓ વધારવામા વિખરવા લાગી છે.
હિન્દુત્વ
આદિવાસીઓને કોઇ વર્ગ (બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય અને ક્ષુદ્ર) મા ગણતો
નથી. જ્યારે આદિવાસીઓ પોતાને હિન્દુ ગણે છે ત્યારે મોટા ભાગના હિન્દુઓને
ગમે છે પણ સામાજિક એકતાની વાત આદિવાસી છોકરા/છોકરીના લગ્ન સમયે આવે છે.
આદિવાસીઓને હજુ પણ અન્યજાતિના ગણવામાં આવે છે અને સ્વીકાર્વામાં આવતા નથી.
(ઉપરાંત તે જાતિઓમાં પણ જેમા આંતરજાતિના લગ્ન માન્ય છે)
ખ્રિસ્તીધર્મ
ખ્રિસ્તી
મિશનરીઓના સંપર્કના લીધે, થોડા ધોડિયાઓએ ખ્રિસ્તીધર્મ સ્વીકાર્યો છે, તેમ
છતા ખ્રિસ્તી ધોડિયાઓની સંખ્યા ઘણી ઓછી છે અને મોટા ભાગે બધા હિન્દુધર્મ જ
પાળે છે.
|
|
- કુળ
The
Dhodia have subdivisions called kuls which are equivalent of individual
clan (gotra in Hinduism). The name of the kul is passed on in a
patriarchal manner and it is believed that if you share the same kul,
you are a part of the same family and share a blood tie. There is no
hierarchy in the kuls and all kuls are considered to be equivalent.
Thus, though marriages of Dhodia are conducted within Dhodia, they are
not conducted within the same kul. Probably this was an old time way to
prevent inbreeding.
In Hinduism, Gotra is a term applied
to a clan, a group of families, or a lineage - exogamous and patrilineal
- whose members trace their descent to a common ancestor, usually a
sage of ancient times. A gotra is of immense importance to a Hindu for
it shores up his identity. All Hindu ceremonies require a statement of
the gotra. Gotra also comes of use during the performance of the rites
of passage or sanskaras. People of the same gotra (sagotra) are not
allowed to marry, to prevent inbreeding. In this context, the Dhodia
consider themselves to fall under the gotra 'Kashyap'
Following is the list of all Dhoida Kul
(I
have borrowed most of the list from the Gandhinagar Dhodia website,
Some were found after communication with friends in communities and
others from refrences available in the literature. If any have been left
out, please email me and i will add to the list)
|
|
|
Sr. No
|
Kuls
|
1
|
Ahira ya Aadir
|
2
|
Anjariya
|
3
|
Atara
|
4
|
Atara Mota
|
5
|
Bagalaniya
|
6
|
Bamahiya
|
7
|
Bandhukamodiya
|
8
|
Barmai Bedhiya
|
9
|
Bavisa
|
10
|
Bhatada
|
11
|
Bhatt
|
12
|
Bhoi - Bhoya
|
13
|
Bhoi Chokha
|
14
|
Bhoi Mehta
|
15
|
Bhoi Mota
|
16
|
Bhoi Nana
|
17
|
Bhoi Palkhi
|
18
|
Bhoi Palkhi Sikari
|
19
|
Bhoi Sikari
|
20
|
Bhoi Taliya
|
21
|
Bhoi Vadhela
|
22
|
Bhoya
|
23
|
Bhuruliya
|
24
|
Bhramaniya
|
25
|
Bhramaniya Desai
|
26
|
Bhramaniya Josi
|
27
|
Bhramaniya Kach
|
28
|
Bhramaniya Mota
|
29
|
Bhramaniya Sahi
|
30
|
Bhramaniya Savak
|
31
|
Chatni Chobadiya
|
32
|
Chaudhry
|
33
|
Chauhan
|
34
|
Chhah Dholiya
|
35
|
Chibhad
|
36
|
Chobadiya
|
37
|
Dhadiya Bhraman Kach
|
38
|
Dabhadiya
|
39
|
Dalvi
|
40
|
Dang Badiya
|
41
|
Delkar
|
42
|
Deval Dhadiya
|
43
|
Dhadakiya
|
44
|
Dhadiya - Dhariya
|
45
|
Dhagadiya
|
46
|
Dhan Pataliya
|
47
|
Dhanarupa - Dhanasari
|
48
|
Dhanbhatadiya
|
49
|
Dhanu Dharmi
|
50
|
Dhanupati
|
51
|
Dharkiya
|
52
|
Doduliya - Danduliya
|
53
|
Doi Foda
|
54
|
Desai
|
55
|
Gora Desai
|
56
|
Kala Desai
|
57
|
Gaamta Gomta
|
58
|
Gayakwadi
|
59
|
Gomta
|
60
|
Ataliya Garasiya
|
61
|
Bahadur Garasiya
|
62
|
Barsi Garasiya
|
63
|
Bhal Garasiya
|
64
|
Bharaman Bokdi Garasiya
|
65
|
Bharaman Kach Garasiya
|
66
|
Bhatt Garasiya
|
67
|
Bhes Garasiya
|
68
|
Bhraman Garasiya
|
69
|
Chaudhri Garasiya
|
70
|
Chavli Garasiya
|
71
|
Chika Garasiya
|
72
|
Chilmi Garasiya
|
73
|
Dhadiya Garasiya
|
74
|
Dhal Talvari Bhraman Garasiya
|
75
|
Garasiya
|
76
|
Garvi Garasiya
|
77
|
Govri Garasiya
|
78
|
Kach Garasiya
|
79
|
Kangoi Garasiya
|
80
|
Kapdi Garasiya
|
81
|
Kapli Garasiya
|
82
|
Kok Garasiya
|
83
|
Kokan Garasiya
|
84
|
Kukdi Garasiya
|
85
|
Kuthiya Garasiya
|
86
|
Lim Garasiya
|
87
|
Madan Garasiya
|
88
|
Mota Bahadur Garasiya
|
89
|
Mota Garasiya
|
90
|
Mul Garasiya
|
91
|
Nagar Garasiya
|
92
|
Nangal Garasiya
|
93
|
Rajput Garasiya
|
94
|
Rajput Nagar Garasiya
|
95
|
Sadhu Garasiya
|
96
|
Sahi Garasiya
|
97
|
Sankaltodaya Garasiya
|
98
|
Shan Garasiya
|
99
|
Shikari Garasiya
|
|
|
| Sr. No |
Kuls
|
100
|
Sonari Dhaneri Kapli Garasiya
|
101
|
Sudh Garasiya
|
102
|
Surji Garasiya
|
103
|
Tambalekh Garasiya
|
104
|
Thakor Garasiya
|
105
|
Tham Garasiya
|
106
|
Thari Garasiya
|
107
|
Tulsi Garasiya
|
108
|
Ugta Surya Garasiya
|
109
|
Ugta Surya Mota Garasiya
|
110
|
Vadh Garasiya
|
111
|
Vairagi Garasiya
|
112
|
Vansfod Dhadiya Grasiya
|
113
|
Vavdi Garasiya
|
114
|
Vel Garasiya
|
115
|
Harkaniya
|
116
|
Hatakada
|
117
|
Hathi
|
118
|
Josi Josiya
|
119
|
Josi Mehta
|
120
|
Jyotish Bhraman
|
121
|
Kachaliya
|
122
|
Kanbi
|
123
|
Kedariya
|
124
|
Kharpediya
|
125
|
Kharva
|
126
|
Kharvi
|
127
|
Kokaniya
|
128
|
Kokaniya Nana
|
129
|
kokaniya Mota
|
130
|
Kokaniya Panchmuliya
|
131
|
Kola
|
132
|
Kumbhar Nagaliya
|
133
|
Kumbhariya
|
134
|
Madvad
|
135
|
makhankaj
|
136
|
Mangi Hungi Dhadiya
|
137
|
Marwada
|
138
|
Moziya
|
139
|
Mulvasi Rajpuriya
|
140
|
Muzariya
|
141
|
Mota Ahari
|
142
|
Mota Ahir
|
143
|
Mota Bagalaniya
|
144
|
Mota Bhatada
|
145
|
Mota Bhoya
|
146
|
Mota Desai
|
147
|
Mota Dhadiya
|
148
|
Mota Dhagadiya
|
149
|
Mota Dhakuriya
|
150
|
Mota Doi Foda
|
151
|
Mota Kola
|
152
|
Mota Nayak
|
153
|
Mota Ranmoliya
|
154
|
Mota Vanzariya
|
155
|
Nagar - Mota
|
156
|
Nagar - Nagariya
|
157
|
Nagar Bhraman
|
158
|
Nana Desai
|
159
|
Nana Nayak
|
160
|
Nana Nevariya
|
161
|
Nana Nevariya Desai
|
162
|
Nana Rajput
|
163
|
Nangudiya
|
164
|
Nayak - Naika
|
165
|
Nayaksar
|
166
|
Nevariya Desai
|
167
|
Nita Taliya
|
168
|
Nivadiya
|
169
|
Panchal
|
170
|
Panchbadiya
|
171
|
Panchlaviya
|
172
|
Panchmuliya
|
173
|
Pandiya
|
174
|
Panhoriya - Paneriya
|
175
|
Parai Modiya
|
176
|
Parmar
|
177
|
Pataliya
|
178
|
Patel
|
179
|
Podaniya
|
180
|
Prabhu
|
181
|
Pradhan
|
182
|
Raah Dhadiya
|
183
|
Rajput
|
184
|
Ranmoliya
|
185
|
Ranmoliya Bhraman
|
186
|
Rathod
|
187
|
Raval
|
188
|
Ravat - Ravta
|
189
|
Ravta
|
190
|
Rupa Bhatada
|
191
|
Savak Sakuliya
|
192
|
Shah
|
193
|
Shahu
|
194
|
Shahut
|
195
|
Shavkuliya
|
196
|
Sindhuriya - Sinduriya
|
197
|
Thakkar
|
198
|
Thakor
|
|
-
જન્મવિધિ
થોડા
સમય માટે, નવા જન્મ પછી, માતા અને સંતાનને અસ્વચ્છ ગણવામાં આવતા હતા.
સામાન્ય રીતે જન્મ પછી સ્ત્રી કાળજી રાખે છે. બાળકને તેના પિતાની બહેન
(ફોઇ) દ્વારા નામ અપાય છે.
લગ્નવિધિ
આદિવાસીઓ
તેમની છોકરીઓને ઘણુ માન આપે છે અને તેમના હકોની રક્ષા પણ કરે છે,
મુખ્યાપ્રવાહના સમાજોની જેમ અત્યાચાર નથી કરતા. એ એક આશ્ચર્યની વાત નથી કે
ધોડિયામાં સ્ત્રી/પુરુષનો રેશિયો ઉત્તમ છે, હિન્દુ સમાજની જેમ છોકરાનો
આગ્રહ રાખવામાં આવતો નથી.
ધોડિયામાં લગ્નો હમેશા અલગ કુળના
છોકરા - છોકરી વચ્ચે થાય છે. લોહીનો સંબંધ હોવાને લીધે માતા અને પિતાની
આરોહી પેઢીઓમાં લગ્નની મનાઇ છે. બાળલગ્નો ધોડિયા સમાજમાં થતા નથી, મોટે
ભાગે લગ્ન ત્યારે જ થાય છે જ્યારે છોકરી યૌવન પ્રાપ્ત કરી લે. લગ્ન માટે પણ
છોકરી પર દબાણ કરવામાં આવતુ નથી, માતા-પિતાએ કરેલી પસંદગી પૈકી પસંદ
કરવાની છુટ હોય છે. એક જ વાર લગ્ન કરવાની પ્રથા છે તેમ છતા કેટલાક પુરુષો
વધુ લગ્નો કરે છે. પહેલાના દિવસોમાં, લગ્ન છોકરાના ઘરે કરવામાં આવતા હતા.
અન્ય હિન્દુઓની જેમ આ પણ બદલાયુ છે, હવે છોકરીના ઘરે લગ્ન કરવામાં આવે છે.
દહેજપ્રથામાં
મુખ્યપ્રવાહના ભારતીય સમાજ કરતા ઉલટુ, ધોડિયા આદિવાસીઓમાં પરંપરાગત રીતે
છોકરીની કિંમત હતી. અત્યારના દિવસોમાં, ફક્ત નામ પુરતા થોડા પૈસા આપવામાં
આવે છે. દહેજની પ્રથા આ સમાજમાં નથી.
જો ભિન્નતાનો કોઇ ઉકેલ ન
હોય તો સમાજના નિયમો પ્રમાણે છુટાછેડા થાય છે, તેમ છતા સમાજના જાતિ પંચ
દ્વારા બન્ને પક્ષેથી સહમતિ લેવામાં આવે છે. જે છુટાછેડાની માંગ પહેલા કરે
છે તેને દંડ પણ કરવામાં આવે છે.
પહેલાના દિવસોમાં, વિધવાના
લગ્ન તે જ કુટુંબમાં યુવાન પુત્ર સાથે કરવામાં આવતા હતા. આજના સમયમાં આવુ
થતુ નથી છતા વિધવા પુનર્લગ્નને આવકારવામાં આવે છે.
મરણવિધિ
મરણની
બાબતમાં સામાન્ય રીતે શરીરને બાળવામાં આવે છે. મોટો પુત્ર અંતિમવિધિ કરે
છે. ગર્ભવતી સ્ત્રી કે બાળકના મરણ સમયે શરીરને દાટવામાં આવે છે.
કાપણીની વિધિ
કાપણી પછી ધોડિયાઓ કુળદેવતા, ગામદેવતા અને માવલીને પ્રસાદ ચઢાવે છે.
ભગતો
ભગતો
એ સમાજના પૂજારીઓ છે જે અમુક વાર દવા આપનાર પણ બને છે. તેમને ઔષધિ
છોડવાઓની જાણકારી હોય છે પણ મોટા ભાગે એવુ માનવામાં આવે છે તેમની પાસે રોગ
અને દુ:ખ મટાડવા માટે ધાર્મિક શક્તિ હોય છે. ભગતો પાસે તેવી શક્તિઓ હોય છે
જેથી ખરાબ નજરથી બચી શકાય છે અને ભુત/ડાકણોથી રક્ષણ મેળવી શકાય છે. ભગતની
સેવાઓ મોટે ભાગે મફત હોય છે પણ નાની રકમની દાન તરીકે અપેક્ષા રાખવામાં આવે
છે, છતા તે જરૂરી નથી.
ડાકણો
ઘણા
ધોડિયાઓ ડાકણોમાં માને છે અને સમાજમાં થતી ખરાબ ઘટનાઓનો દોષ ડાકણોને આપે
છે. મોટા ભાગે ડાકણો સ્ત્રીઓ ગણવામાં આવે છે પણ અમુક વાર પુરૂષ પાસે પણ
રાક્ષસી શક્તિ હોવાનુ મનાય છે. ડરના કારણને લીધે સ્ત્રીઓને ડાકણ ગણવામાં
આવે છે. હત્યાઓના ઘણા કિસ્સાઓ નથી. છુટા છવાયા કિસ્સાઓ સાંભળવામાં આવે છે.
એમ માનવામાં આવે છે કે ડાકણો પાસે એવી શક્તિ હોય છે જે તેની વહુ કે
પુત્રીને આપી શકે છે, જેથી તે શક્તિઓનો કોઇ વારસ મળિ શકે.
માવલી
માવલી
નામની પૂજા (તહેવાર) પણ કરવામાં આવે છે. માવલી એક સ્થાનિક પ્રાર્થનાની
પ્રથા છે જે વર્ષમાં એક વાર થાય છે. સ્થાનિક ભગતને બોલાવવામાં આવે છે જેમા
ભગવાનને નવડાવવામા આવે છે અને વાંસના મંદિરમાં રાખવામાં આવે છે અને આ વિધિ
૨૪ કલાક ચાલે છે જેમા ભગત 'દુધી'માંથી બનાવેલુ વાંજિત્ર વગાડે છે. ભગત અમુક
વાર સળગતો કોલસો પકડવાની કે ખાવાની વિસ્મયકારી કરામતો કરે છે. તેઓ પૂજા
દરમિયાન સમાધિની સ્થિતિ મેળવે છે જેમા તેમને કાંટા જેવા દર્દનો અનુભવ થતો
નથી.
દિવાસો
દિવાસો એ ધોડિયા
સમાજ દ્વારા ઉજવવામાં આવતો તહેવાર છે. દિવાસોના દિવસે નાની ઢીંગલીઓ બનાવીને
લગ્નવિધિ કરવાની, તેના પછી નાની હોડીઓ બનાવીને નદીમાં મુકવામાં આવે છે
તેથી તેઓ તેમનુ જીવન સાથે જીવી શકે. કેટલાક લોકો કહે છે કે આ હળપતિ સમાજની
પરંપરા છે જેને ઘણી નજીકતાના લીધે અમલમાં આવી છે. નાની ઢીંગલીઓને નાની
હોડીઓમાં જોવાની અલગ જ મઝા છે. દિવાસો હિન્દુ શ્રાવણ મહિનાની આજુબાજુ ઉજવાય
છે.
દિવાળી મેરીયાન
આ એક
પ્રકારની ઉજવણી છે જે પશુઓ, ખેતીનુ ઉત્પાદન વધવાની અને કોઇને દુ:ખ ન આવવાની
આશાએ ઉજવવામાં આવે છે. મહુવા/પલાશના પાન ઉપર દિવાળીનો દિવડો મુકવામા આવે
છે જેને ઉકરડો (જ્યા પશુઓના મળમુત્ર એકત્રિત હોય છે) પાસે રાખવામાં આવે છે.
તેના પછીના દિવસે કાકડી, અડદ દાળ વગેરેનો પ્રસાદ ચઢાવવામાં આવે છે.
પુરૂષ અને સ્ત્રીઓનુ સ્થાન અને ફરજો
પુરૂષો
સામાન્ય રીતે ખેતીકામ કરે છે જ્યારે સ્ત્રીઓ ખેતીકામ ઉપરાંત ઘરના કામ પણ
કરે છે. થોડા અપવાદોને છોડીને સામાન્ય રીતે કામનો ભાર સમાન રીતે વહેંચવામાં
આવે છે. પુરૂષો અંતિમ નિર્ણય લે છે તેમ છતા સ્ત્રીઓ ઘરની બાબતોમાં નિર્ણય
લે છે.
BHAGAT VAGADE CHE
Gyan Kiran DhodiaSamaj Mandal, Surkhai
Shrimati Shantaba Narandas Samaj Bhavan,
Shree Gyankiran Dhodia Gyati Mandal,
At-Surkhai,Ta-Chikhali,Dist-Navasri,
State-Gujarat(India).
Samaj Bhavan- (02634)244494
Dr.Pradip Garasiya - (+91)9925012859
Activities:
-Medical Camps
-Career Guidance
-Group Weddings
-Financial Assitance to the needy students
-Promotes other cultural activities
It has a huge network of people who work together for the growth of the community. Some of the activites of the Dhodia Mandal at Surkhai is in collaboration with the Dhodia Samaj Mandal at UK.
Shree Dhodia Samaj Welfare Association, Gandhinagar
This organization was established on 4th January,1996. The main aim was to be helpful to the members of the Samaj in the difficult times.They also have a Bhajan mandal which perform at the residence of the members in the month of Shravan.
Aims:
- To make a samaj bhavan in Gandhinagar
- To organize various cultural activities in samaj bhavan
- To arrange for residence quarters/hostel for students to stay in Gandhinagar
- To start a bookbank for the students of engineering, medicine, pharmacy.
- To organize meetings for youth to help them find life-partners
- To organize group weddings
More information about the activities of this samaj are available at
http://dhodiasamaj.gandhinagar.googlepages.com/
Dhodia Samaj Mandal, Vadodara
Activities:
-January/February (Annual Function)
-Various competitions related to children are organized and the prizes are given on the Day of Function.
-One day tour is organized during Diwali holidays.
-Cricket & Chess competitions are organized in December.
-On the evenings of festivals sometimes Bhajans are organized.
The leaders aim to construct a Community Centre (Samaj Bhavan) & a school in Vadodara at some point of time.
Address - Gyan Jyot Society
Opp. Yash Complex Road
Near Abhishek Society
Gotri, Vadodara - 390021
Dhodia Samaj Wadi, Atakpardi, Valsad
This mandal organizes various cultural activities and group weddings.
It distributes prizes to students that perform well in academics in the annual gatherings.
This mandal owns the Sanskrutik Bhavan of Shree Samast Dhodia Samaj.
It also has founded 2 highschools and 5 hostels.
This Mandal thus actively promotes Education.
Dhodia Samaj Mandal, Surat
Sarvoday Society, Bhatar, Surat
Contact Phone no: Deepak Patel 9879012762
Activities:
- Samuh Lagna
- Annual Day Celebrations
- Row houses at Puna Jakatnaka. Surat.
Dhodia Samaj Mandal, Navsari
Navsari Dhodia Gnati Panch, Near Dashera Tekari, navsari, Reg. No.-A/544/Navsari.
More information on:
Dhodia Samaj Mandal, UK
More information:
http://www.dhodia.co.uk/
|
